76 jaar na `zigeunerrazzia`: 22 Amsterdamse Roma en Sinti gered door agent (AT5)

Op de dag af 76 jaar geleden worden duizenden Europese Roma en Sinti vermoord in Auschwitz. In Amsterdam wonen op dat moment zo`n veertig Roma en Sinti. 22 van hen worden opgepakt door de bezetter, maar door toedoen van een welwillende agent ontsnappen zij aan de dood. `Hier hebben mensen gewoond die zijn meegegaan met het zigeunertransport en in Auschwitz vermoord zijn op 2 augustus 1944`, vertelt historicus Angelique van der Pol als ze voor een woning in de Zanddwarsstraat in het centrum staat. Van der Pol deed onderzoek naar Roma en Sinti en stuitte daarbij op de familie Steinbach, die in Amsterdam woonde. Het gaat om familie van de Limburgse Settela Steinbach, het meisje met de hoofddoek dat bekend is geworden door de Westerbork-documentaire van Rudolf Breslauer. Settela Steinbach `Familie van haar woonde hier in Amsterdam in deze straat. Een oudoom van haar bijvoorbeeld, met zijn kinderen. Dus neven en nichten van Settela woonden hier in Amsterdam, werkten hier en traden hier op. Tot ver in 1944 nog.`Settela zelf wordt die bewuste 2 augustus vermoord. Voor 22 Amsterdamse Roma en Sinti, onder wie de oma van Settela, loopt het beter af. En dat allemaal door toedoen van de Amsterdamse agent Jaap Knol, die ze tegenkomen op het politiebureau nadat ze zijn opgepakt. `Die 22 mensen die werden daar naartoe gebracht`, vertelt Van der Pol. `Daar kwam Jaap Knol en die heeft eigenlijk getuigenissen verzameld van horecagelegenheden hier in Amsterdam, dat de Steinbachs, Rosenbergs en nog wat anderen, onmisbare mensen waren voor het Amsterdamse uitgaansleven. En met die verklaringen heeft hij ze uiteindelijk vrij gekregen.` Jaap Knol Knol, die ook voor Ajax 1 speelt en op de Olympische Spelen van 1928 in Amsterdam uitkomt als speerwerper, zorgt ervoor dat de Roma en Sinti net zo lang op het politiebureau blijven dat ze de trein naar Westerbork missen.`Die mensen zijn bewust op 20 mei pas vrijgelaten. Toen was de trein naar Westerbork al vertrokken. Want die vertrok ...