Atmosfeer van super-aarde voor het eerst `doorgelicht` (Astronieuws)

Voor het eerst zijn sterrenkundigen erin geslaagd om verschillende gassen te identificeren in de dampkring van een zogeheten superaarde - een exoplaneet die weliswaar enkele malen zo groot is als onze eigen aarde, maar toch aanzienlijk kleiner dan de gasreuzen in ons eigen zonnestelsel. Het gaat om planeet 55 Cancri e, op ca. 40 lichtjaar afstand van de aarde. De planeet is ongeveer 8 maal zo zwaar als de aarde en draait eens in de 18 uur in een kleine baan rond zijn moederster. De oppervlaktetemperatuur wordt geschat op ca. 2000 graden. Met de Wide Field Camera 3 van de Amerikaans-Europese Hubble Space Telescope zijn spectra van de ster verkregen tijdens een overgang van de planeet, waarbij een klein deel van het sterlicht dus gefilterd wordt door de planeetdampkring. Uit de metingen is de aanwezigheid van relatief grote hoeveelheden waterstof en helium afgeleid. Kennelijk is de planeet erin geslaagd om bij het ontstaan veel gas uit de oorspronkelijke protoplanetaire nevel aan zich te binden. Van waterdamp is in de atmosfeer van 55 Cancri e geen spoor gevonden. De waarnemingen lijken wel te wijzen op de aanwezigheid van het giftige waterstofcyanide (HCN). Volgens atmosfeermodellen komt dat molecuul alleen voor wanneer een planeetdampkring relatief veel koolstof bevat in verhouding tot de hoeveelheid zuurstof. Dat lijkt het idee te bevestigen dat 55 Cancri e een koolstofrijke planeet is - hij is wel eens omschreven als de `diamantplaneet`, omdat koolstof in de planeetkern onder invloed van de extreem hoge druk in diamantvorm over zou moeten gaan. De nieuwe metingen zijn uitgevoerd door onderzoekers van het University College London en de Katholieke Universiteit Leuven. De waarnemingen zijn gepubliceerd in The Astrophysical Journal. (GS)