Onregelmatige vorm en snelle rotatie van ijsdwergen houden ringen in toom (Astronieuws)

Amerikaanse planeetonderzoekers hebben de mechanismen ontdekt waardoor de smalle, donkere ringen rond sommige relatief kleine ijsdwergen `in toom` gehouden worden. Dat deze ringen zo scherp begrensd zijn is niet te danken aan de zwaartekrachteffecten van kleine maantjes (zoals dat het geval is bij de ringenstelsels van de reuzenplaneten Jupiter, Saturnus, Uranus en Neptunus), maar aan de onregelmatige vorm of de snelle rotatie van het moederlichaam. In de afgelopen jaren zijn smalle, donkere ringen ontdekt rond Chariklo - een 300 kilometer grote `planetoïde` die tussen de banen van Saturnus en Uranus rond de zon draait, met een omlooptijd van 63 jaar. Chariklo is het grootste exemplaar van de zogeheten centaurs - vermoedelijk objecten die afkomstig zijn uit de Kuipergordel buiten de baan van Neptunus. Ook is er een ring ontdekt rond de merkwaardige 600 kilometer grote dwergplaneet Haumea, die zich in de Kuipergordel bevindt, met een omlooptijd van 285 jaar. Normaal gesproken zou je verwachten dat ijs- en stofdeeltjes in zo`n ring zich in de loop van de tijd over grote afstanden verspreiden. In Nature Astronomy rekenen de onderzoekers nu echter voor dat de ringen scherp begrensd blijven door onregelmatigheden aan het oppervlak (Chariklo is niet volmaakt bolvormig maar heeft een grote `berg`; Haumea is als gevolg van de snelle rotatie zelfs zeer langgerekt) en door de snelle rotatie (Haumea draait eens in de vier uur om zijn as). De onderzoekers verwachten dat er in de buitendelen van het zonnestelsel nog veel meer hemellichamen voorkomen die door een eigen ringenstelsel worden omgeven. (GS)