Etnisch profileren en de coulance van een ervaringsdeskundige (longread) (PerspectieF)

Mijn stressniveau schiet meteen omhoog. Natuurlijk is een rijbewijs in België geen identiteitsbewijs: ik had een paspoort mee moeten nemen. De studenten voor me hebben daar ook niet bij nagedacht. 'Regels zijn regels,' zegt de chauffeur. Hij is niet kwaadwillig, hij houdt zich aan de regels. Het viertal protesteert en ik probeer te verzinnen op welke manier ik vanavond thuis kan komen als ik niet met de Flixbus mee mag. De studenten gaan in de aanval en de chauffeur schiet in de verdediging. 'Jullie begrijpen dit niet,' zegt hij heftig. 'Ik ben allochtoon. Ik moet me altijd identificeren.' Ik heb daar nooit echt over nagedacht. Reizigers met een Flixticket zijn verplicht om een geldig identiteitsbewijs te tonen. Aangezien ik dat niet kan, heeft de chauffeur simpelweg het recht – sterker nog: de plicht – om me niet toe te laten in de bus. Mijn blanke luxepositie is de crux: ik ga ervan uit dat hij mij en de vier studenten op onze blauwe ogen zal vertrouwen dat het ticket dat wij tonen op onze naam staat. Misschien reageert hij zo heftig omdat hij weet in ons geval als allochtoon waarschijnlijk niet het voordeel van de twijfel te krijgen. Bij de invoering van de identificatieplicht in Nederland werd het laatste ook als argument te berde gebracht. Tegenstanders voerden aan dat een identificatieplicht tot discriminatie zou leiden omdat alleen bepaalde groeperingen naar hun identificatiebewijs zou worden gevraagd. Toentertijd was het een nog heikeler punt omdat het vrijwel waterdichte Nederlandse bevolkingsregister de Duitse bezetter in de Tweede Wereldoorlog een fantastisch middel gaf om mensen op te pakken. Het was niet vreemd dat de identificatieplicht subiet verdween na de bevrijding van Nederland. In 1994 werd de plicht tot identificatie bij gegronde verdenking en financiële transacties ingevoerd. De maatschappelijke discussie was bij de invoering van de algemene identificatieplicht in 2004 absoluut nog nie ...