Amateur-astronoom betrapt supernova op heterdaad (Astronieuws)

De Argentijnse amateur-astronoom Víctor Buso heeft op 20 september 2016 bij toeval zeer vroege opnamen gemaakt van een supernova-explosie. Tijdens het testen van een nieuwe camera legde hij het moment vast waarop de drukgolf van de exploderende kern van een zware ster door het steroppervlak heen brak. Het was voor het eerst dat het felle licht dat bij die gebeurtenis vrijkomt is vastgelegd (Nature, 22 februari). De supernova-explosie speelde zich af in NGC 613, een spiraalstelsel in het zuidelijke sterrenbeeld Beeldhouwer op ongeveer 80 miljoen lichtjaar van de aarde. Bij het maken van een reeks opnamen van dit sterrenstelsel merkte Buso onmiddellijk een ster op die in korte tijd duidelijk helderder werd. Het nieuws van de ontdekking werd al snel opgepikt door beroepsastronomen, die tot de conclusie kwamen dat Buso de supernova-explosie nog geen uur na het begin ervan had vastgelegd. De kans dat een onvoorspelbare gebeurtenis als deze in zo’n vroeg stadium wordt opgemerkt is heel klein: 1 op de 10 of 100 miljoen. Vandaar ook dat het zo lang heeft geduurd voordat iemand deze beginfase heeft kunnen vastleggen. Vervolgwaarnemingen met professionele telescopen hebben meer inzicht gegeven in de kenmerken van de ontplofte ster. Supernova 2016gkg, zoals deze officieel wordt aangeduid, was van type IIb. Dit type supernova wordt veroorzaakt door een zware ster die vóór de uiteindelijke explosie zijn buitenste lagen heeft afgestoten. Modelberekeningen laten zien dat de ster op het moment van exploderen ongeveer vijf keer zoveel massa had als onze zon – nog maar een kwart van zijn oorspronkelijke massa. (EE)