‘Ultra-energetische’ kosmische straling komt van buiten de Melkweg (Astronieuws)

Een internationaal team van wetenschappers, onder wie een flink aantal Nederlanders, heeft het bewijs gevonden dat de meest energierijke deeltjes van de kosmische straling van buiten ons Melkwegstelsel komen (Science, 22 september). Het bestaan van deze ‘ultra-energetische’ kosmische straling is al sinds de jaren zestig bekend, maar tot nog toe was onduidelijk of zij van bronnen binnen of buiten de Melkweg afkomstig was. Om dit mysterie op te lossen hebben de wetenschappers gebruik gemaakt van gegevens van het Pierre Auger Observatorium in Argentinië, de grootste detector die ooit voor het registreren van kosmische straling is gebouwd. Uit metingen van de aankomstrichting van meer dan 30.000 kosmische deeltjes blijkt dat er significant meer deeltjes uit de ene dan uit de andere richting komen. Het maximum blijkt 120 graden ‘naast’ het centrum van onze Melkweg te liggen. Hoewel deze ontdekking er nadrukkelijk op wijst dat de deeltjes van extragalactische oorsprong zijn, zijn hun individuele bronnen nog niet achterhaald. Het overschot aan deeltjes komt is afkomstig uit een ruim gebied aan de hemel, waar nu verder gezocht kan worden naar mogelijke bronnen. Kosmische straling bestaat uit atoomkernen van allerlei chemische elementen. De zeer energierijke deeltjes zoals die nu zijn onderzocht zijn heel zeldzaam: er komt er slechts één per vierkante kilometer per jaar de aardatmosfeer binnen. Eenmaal aangekomen komen de deeltjes in botsing met moleculen in de atmosfeer. Daarbij ontstaan lawines van subatomaire deeltjes, die met het Pierre Auger Observatorium worden geregistreerd. (EE)