Ruimtesondes zien hoe zonsuitbarsting door zonnestelsel raast (Astronieuws)

Een kolossale uitbarsting op de zon die plaatsvond op 19 oktober 2014 is door tien ruimtesondes op verschillende plaatsen in het zonnestelsel gedetecteerd. Uit de metingen kunnen astronomen veel informatie afleiden over de eigenschappen en de evolutie van zo`n `coronale massa-ejectie` (CME). De resultaten van de uitgebreide analyse van alle metingen zijn deze week gepubliceerd in Journal of Geophysical Research: Space Physics. Een CME is een krachtige explosie van elektrisch geladen deeltjes die vanuit de ijle dampkring van de zon (de corona) het zonnestelsel in wordt geblazen. De uitbarsting van 19 oktober 2014 was al gezien op foto`s van de zonnesatellieten Proba 2, SOHO en Solar Dynamics Observer. In de loop van de daarop volgende dagen werden de langsrazende geladen deeltjes geregistreerd door achtereenvolgens de Amerikaanse ruimtesonde Stereo-A, de Europese Venus Express, de Marssondes Mars Express, MAVEN en Mars Odyssey en het Marswagentje Curiosity, de komeetverkenner Rosetta, en de ruimtesondes Cassini (in een baan rond Saturnus), New Horizons (op weg naar Pluto) en Voyager 2 (aan de buitenrand van het zonnestelsel). Uit de metingen is nieuwe informatie afgeleid over de evolutie van het magnetisch veld dat door de zonnestorm werd meegevoerd. Ook kon de snelheidsafname van de uitbarsting in kaart worden gebracht: van ca. 1000 kilometer per seconde dicht bij de zon tot 650 km/s bij Mars (na 3 dagen) en 550 km/s bij Rosetta (in een baan rond komeet 67/P) na 5 dagen. De metingen hebben bovendien uitgewezen dat de langsrazende deeltjeswolk gedurende enkele dagen een forse afname veroorzaakte in de hoeveelheid kosmische straling die door de verschillende ruimtesondes werd gemeten: de zonnestorm werkt als een buffer tegen deze continue stroom van geladen deeltjes uit het verre heelal. (GS)