Explosies op witte dwergen bestudeerd in laboratorium (Astronieuws)

Hooguit dertig procent van het radioactieve element aluminium-26 is geproduceerd in nova-explosies. De rest moet afkomstig zijn van andere bronnen, zoals supernova`s. Dat is een van de conclusies van laboratoriumexperimenten die zijn uitgevoerd in het National Superconducting Cyclotron Laboratory van Michigan State University. Nova-explosies zijn thermonuclearie explosies aan het oppervlak van witte dwergsterren, die optreden wanneer een witte dwerg materiaal opzuigt van een begeleider. In tegenstelling tot supernova-explosies, waarbij een ster volledig explodeert, is een `gewone` nova geen terminale explosie - de witte dwergster overleeft. Er zijn zelfs flink wat gevallen bekend van herhalende nova`s. Ook bij nova-explosies ontstaan veel nieuwe (en vaak radioactieve) elementen, als gevolg van thermonucleaire reacties. Daar zitten ook elementen tussen die van groot belang zijn voor de vorming van planeten en leven. In welke relatieve hoeveelheden die elementen ontstaan, is echter niet precies bekend. De laboratoriumexperimenten, gepresenteerd op een bijeenkomst van de American Association for the Advancement of Sciences, werpen daar nu een nieuw licht op. Het radioactieve aluminium-26 is in de ontstaansperiode van het zonnestelsel indirect van invloed geweest op de hoeveelheid water die ontstond. De kosmische herkomst van Al-26 stond echter niet volledig vast. Nu is ontdekt dat hooguit 30 procent in nova-explosies kan zijn ontstaan. In de toekomst hopen de onderzoekers nog veel meer kosmische reacties te kunnen nabootsen in de Facility for Rare Isotope Beams. (GS)