Verre sterrenfabriek draait overtoeren (Astronieuws)

Uit waarnemingen met onder meer de Amerikaanse röntgensatelliet Chandra blijkt dat een recent ontdekt sterrenstelsel een buitengewoon productieve sterrenfabriek is. Het stelsel, dat de aanduiding SPT 0346-52 draagt, zet jaarlijks ongeveer 4500 zonsmassa’s aan gas om in sterren. Ter vergelijking: de sterproductie van onze eigen Melkweg blijft steken bij ongeveer één zonsmassa per jaar. SPT 0346-52 is 12,7 miljard lichtjaar van ons verwijderd. Het licht dat we nu van het stelsel waarnemen is dus uitgezonden toen het heelal amper een miljard jaar oud was. Daarmee kijken we terug naar een moment in de kosmische geschiedenis dat de sterrenstelsels nog volop in ‘aanbouw’ waren. Eerdere waarnemingen met de ALMA-telescoop in het noorden van Chili hadden al uitgewezen dat SPT 0346-52 een krachtige bron van infraroodstraling is. Onduidelijk was echter nog of die straling het gevolg was van grote stervormingsactiviteit of moest worden toegeschreven aan een superzwaar zwart gat in de kern van het stelsel dat bezig was om gaswolken uit zijn omgeving op te slokken. Waarnemingen met Chandra en de Australia Telescope Compact Array – een Australische radiotelescoop – hebben daar nu uitsluitsel over gegeven. Uit die waarnemingen blijkt namelijk dat SPT 0346-52 geen röntgen- of radiostraling uitzendt. En dat betekent dat het eventuele zwarte gat in de kern van het stelsel niet erg actief kan zijn. Het staat dus vast dat SPT 0346-52 een echte sterrenfabriek is. Zijn hoge productieniveau wijst erop dat het stelsel over een grote voorraad koel gas beschikt dat op zeer efficiënte wijze in sterren worden omgezet. (EE)